De verschillende Ribbens-takken
- door Ivo Ribbens
Ondanks het feit dat onze familienaam niet zo vaak voorkomt, kent onze stamboom verschillende takken. De naam Ribbens is op verschillende plekken in Europa onafhankelijk van mekaar ontstaan. Daarom is er waarschijnlijk géén link tussen die takken. Tenzij later onderzoek het tegendeel bewijst, maar die kans achten we redelijk klein. Dat wil zeggen dat niet alle mensen met de naam Ribbens echt familie zijn van elkaar. Wel naamgenoten, en dat schept ook een band natuurlijk! Alle mensen met de naam Janssen of De Jong zijn ook geen familie van elkaar.
We spreken in onze familie-genealogie over verschillende takken Ribbens. Voor de gemakkelijkheid stellen we dat het takken zijn van dezelfde boom, maar dat is dus feitelijk onjuist.
Om het overzichtelijk te houden geven we de takken een herkenbare naam.
In latere artikels wordt elke tak uitvoerig toegelicht.
Zierikzee (op het eiland Tholen) was in de 18e eeuw een belangrijke havenstad
1. De tak Zeeland
De verste sporen leiden ons naar Jan Ariens of Adriaens die in 1646 huwt in ’s Grevelduin-Capelle in Noord-Brabant. Een aantal van zijn kinderen wordt Ribbe genoemd, twee andere Binnenturff. Van zonen Stoffel Jan Ribbe en Pieter Jans Ribbe weten we dat ze schipper waren, waarschijnlijk van een turfschip.
Die Pieter Ribbe huwt een meisje in Etten-Leur (in 1693). Ook de zoon van Stoffel Ribbe (Jan Ribbe) huwt een meisje uit Etten-Leur. Daar wordt de naam Ribbens (zoon van Ribbe) voor het eerst gebruikt. De veengronden raken uitgeput en de turfhandel kwam ten einde. De volgende generatie vestigt zich in Zierikzee (Zeeland), waar verschillende generaties Ribbens als beurtschipper of zeilmaker aan de kost kwamen. Vanaf 1890 emigreerden enkele Ribbensen naar Zuid-Afrika en later naar Noord-Amerika en kregen er, net als diegene die in Nederland bleven, vele nakomelingen. Opvallend is dat zowat iedereen van deze tak het protestantse geloof aanhing. We kunnen hier ook spreken van de protestantse tak, of van de maritieme tak.
Tien of elf maanden van huis, het moet hard labeur geweest zijn voor de teuten van Overpelt, maar ook voor het thuisfront
2. De tak Brabant
Rubertus Cuenen (°ca 1600) uit Overpelt was een ‘teut’, een goed georganiseerde rondreizende handelaar die gedurende 10 maanden per jaar van huis was. De zonen van Rubertus, die in de omgang Ruben werd genoemd, kregen de naam Rubens en trokken ook in een compagnie ergens in West-Europa rond. Zijn nakomelingen met de naam Rubens wonen vandaag nog in de streek van Overpelt.
Eén nakomeling, Antonius Janssen Rubens vindt tijdens zijn rondreizen een lief in Etten-Leur (in 1695) en vestigt zich er. Toevallig 2 jaar nadat Pieter Ribbe (van de tak Zeeland hierboven) ook in Etten-Leur trouwde! Daar verandert de naam Rubens in Ribbens, veel nakomelingen verspreiden zich in Noord-Brabant.
Eén, Marinus Ribbens, steekt rond 1830 de grens over vanuit Roosendaal naar België en wordt boswachter in Achterbroek. Hij is de stamvader van de vele Ribbensen die voornamelijk in de Antwerpse Noorderkempen wonen. We kunnen deze tak ook omschrijven als de katholieke tak, want van deze familieleden vinden we uitsluitend gegevens in de katholieke kerkarchieven.
Het buitenpoorterschap bood veiligheid en rechtszekerheid
3. De tak Oost-Vlaanderen A
Pieter Rubbens (°ca 1550) was buitenpoorter van Geraardsbergen en woonde in Sint-Maria-Lierde, evenals zijn nakomelingen. Buitenpoorters waren zeker geen arme stakkers, ze dreven handel of hadden een ambacht. Rond 1670 veranderde de naam in Ribbens. Vanaf 1850 verlieten een aantal Ribbensen de streek om werk te zoeken in de fabrieken in Wallonië en Noord-Frankrijk. Ook Brussel was een aantrekkingspool.
4. De tak Oost-Vlaanderen B
In dezelfde regio heeft ene Carolus Ribbens (°ca 1660) veel nakomelingen in Erwetegem, Parike, Leeuwergem, Herzele, Deftinge, Overboelare. Ook hier zien we een beperkte emigratie naar Wallonië.
De meeste Franstalige naamgenoten stammen af van deze Oost-Vlaamse takken.
De kans bestaat dat de tak A en B kunnen verbonden worden, maar het bewijs hiervoor is nog niet gevonden.
Op militair vlak is Duinkerke steeds een belangrijke haven geweest
5. De tak Duinkerke
Marcus Ribbens (°ca 1575) was touwslager en gedurende meerdere jaren burgemeester van Duinkerke, nu gelegen in Noord-Frankrijk maar destijds was het een Vlaamse stad. De schrijfwijze Rybens en Ribbens wordt door elkaar gebruikt. Deze tak vestigt zich later in Nieuwpoort, gebruikt de naam Rybens en voert een wapenschild.
Van deze tak kennen we op heden slechts één levende naamdrager en die hebben we nog niet kunnen traceren.
Ondanks mogelijke Schotse roots treffen we de naam Ribbens het vaakst aan in Kent, aan de boorden van de Theems
6. De tak Engeland
Ook in Groot-Brittannië treffen we de naam Ribbens aan, het zijn afstammelingen van Richard Ribbens (°1724, Kent), van James Ribbens (°1780, Kent) of van William Ribbens (°1730, Kent). We zien hier veel naamsverschuivingen: Ribbons, Ribbins, Ribans,…
De oudste melding Ribbens situeert zich in Aberdeen waar Agnes Ribbens in 1617 huwt met de Schotse edelman John S. Lindsay.
Van deze Engelse tak moet nog veel onderzocht worden. Hiervoor zoeken we een Engelse naamgenoot die zijn weg kent in de Engelse archieven, die helemaal anders georganiseerd zijn dan die van de Lage Landen.
Familieleden die naar Australië emigreerden, behoren tot de Engelse tak.
7. Enkele losse twijgjes
We kennen enkele kleinere takjes die we nog niet kunnen linken aan een bestaande tak. Ofwel wordt door het ontbreken van mannelijke nakomelingen de naam Ribbens niet verdergezet.
– Zo bijvoorbeeld Martinus Rubbens, in 1660 leerlooier in Eindhoven. Enkele van zijn kinderen krijgen de naam Ribbens.
– Bartel Ribbe (° ca 1560) en zijn nakomelingen zijn schippers in Sint-Maartensdijk, mogelijks verwant met de tak Zeeland.
– Verder zijn er heel wat kleinere takjes in Tilburg, Weert, Ruurlo, Welden, Sint-Lievens-Esse, Michelbeke, Strijpen,… Moet nog verder onderzocht worden.
De ontstaansgeschiedenis van de grootste takken wordt later in aparte artikels verder toegelicht.
Zoveel takken, zie je het bos niet meer tussen de bomen?
Weet je niet tot welke tak je behoort of wil je wat meer informatie? Neem gerust contact, we helpen je graag verder.
